Lijstje 3: citaten

Ja, ik weet het. Om alle leuke en handige tips op te slaan, zou ik Evernote op mijn iPhone moeten gebruiken. Maar vergeef me. Daarvoor gebruik ik nog steeds een Moleskine-notitieboekje, dat ik elke dag trouw meeneem als ik de buitenwereld instap. In 2009 kreeg ik het eerste exemplaar als erfenis van een waardevolle training bij Brainstudio in Maastricht. In 2010 werd de zwarte debuutversie vervangen door een lichtbruine opvolger met een stempelafdruk van de hersenen op de voorzijde. Het bevat o.a. citaten, die mij dit jaar mooie momenten van bezinning hebben bezorgd, al dan niet met een glas Chateau Neubourg in de buurt en/of Beethoven op de achtergrond. Ze vormen de basis voor dit derde lijstje.

In 2009 liet ik uit het boekje nog 'Herinner je gisteren, denk aan morgen, maar leef vandaag' op een muur in onze woonkamer schilderen. Dit jaar zie je, als je mijn werkplek op school betreedt, waarschijnlijk meteen het citaat van de Denkbeeldhouwer Guido Crolla, dat ook als subkop voor deze blog is gekozen: 'Wat ik geef is mezelf, wat ik ontvang is vertrouwen, wat je krijgt is verbinding'. In januari noteerde ik twee opmerkelijke vragen, die aan mij zijn gesteld: 'Als het leven een schilderij was en jij de schilder, wat zou je schilderen?' en 'Als je de keuze had tusen een kort, krachtig leven waarna je iets achterlaat of een lang leven waarna je niets achterlaat. Wat zou dan de keuze zijn?'  Mooi en daarom opgeschreven: 'Jus d'orange? Dat is mijn ochtendchampagne.' Toen ik weer eens iets te snel wilde gaan, zei in juni iemand tegen mij: 'Je zult heel snel de ladder opgaan, dan over de muur kijken en tot de conclusie komen dat het uitzicht je niet bevalt..' 

Een reactie na het lezen van en het werken met het door mij bedachte en geschreven en door collega Theo Wismans zo perfect in de markt gezette Gelukskunde: 'Geluk is de ervaring van vreugde, tevredenheid en welzijn, gekoppeld aan het gevoel dat het leven goed is en de moeite waard.' En: 'werken aan je geluk is de best betaalde baan die je ooit zult krijgen.' Maar ook: 'Het echte geheim in dit leven is dat je altijd kunt kiezen hoe je de werkelijkheid ziet, ervaart en interpreteert.' en 'Ze kunnen alles van je afnemen, behalve wat je denkt.' (variant: 'Je bent wat je denkt') plus 'Geluk is niet afhankelijk van dingen buiten ons, maar wat we van die dingen zien.'

In het boekje van 2010 staat ook dik onderstreept de verwijzing naar een opmerkelijk initiatief in november van dit jaar: de uitgave van de daglozenkrant (geen tikfout!), te downloaden op http://www.daglozenkrant.nl/. Bedoeld om mensen te stimuleren om minder met gisteren en morgen bezig te zijn en elke dag een moment te creëren dat iets nieuws laat ontstaan. Daarin las ik ook: 'Ga met je tijd mee, maar kom van tijd tot tijd terug.'

Om mijn streven naar perfectionisme te relativeren, kreeg ik dit van een vriend aangereikt: 'Iemand ging op zoek naar de ideale vrouw en vond die ook. Het probleem: die vrouw bleek op zoek naar de ideale man en wees deze man af...' Andere feedback was er ook. 'Jij beseft dat niemand is geboren voor middelmatigheid en dat er nooit twee mensen met dezelfde vingeradruk zijn geboren.' Een mooie wens voor 2011 is geboren: het jaar waarin middelmatigheid zal worden opgeheven.

Lijstje 2: sites

Niets is mooier, intenser dan face to face. In 2010 werd dat gevoel me nog eens bevestigd in talloze onverwachte en zelfs voorspelbare ontmoetingen, zeker als de locatie bijzonder was. Toch kon ook de virtuele wereld me meer dan ooit boeien. Een aantal bezochte sites wil ik graag delen in dit tweede lijstje. Voor de één misschien een hulpmiddel om de feestdagen alsnog door te komen, voor de ander om er in 2011 net zoveel plezier aan de beleven.

Humor vind ik een belangrijk wapen in het aangaan van nieuwe uitdagingen. Dat werd me nog eens bevestigd bij het bekijken van de site van The Fun Theory. Mijn dagelijkse webvitamines haal ik op bij een van de leukste nieuwe sites van 2010, Froot.
De internet 100 maakt het voor iedereen makkelijk bij te blijven met de trends op internet, dus ook voor mij. De onderwijsinspecteur kwalificeerde me als een 'begaafde dromer'. Dus kan Droomplekken niet ontbreken.

Creativiteit en innovatie vind ik regelmatig op: New Shoes Today, The Cool Hunter en Flanders DC. Slimmer en ook leuker werken heb ik geleerd via Lifehacking, Frankwatching en Een manier om... 
De PowerPoint-killer werd het afgelopen jaar Prezi en de aanvulling voor Google is Spezify.

In 2010 werd ik heel regelmatig geïnspireerd door sprekers op TED en de daarvan afgeleide TEDxEutropolis, TEDxYouth en TEDxAmsterdam. Maar op bescheider schaal ook door Pecha Kucha-video's, hoewel daarbij de kwaliteit van sprekers heel ver uiteenloopt. Originele juweeltjes vond ik op een digitale variant van VPRO's Zomergasten, waarbij ook ON'ers (Onbekende Nederlanders), onder wie ikzelf, hun keuzes mogen delen met de wereld: You Tube Gasten.

Als onderwijsman heb ik dit jaar het meest gehad aan de site van de Denkbeeldhouwer, Guido Crolla. Geboren en opgegroeid in Valkenburg, zo'n 10 kilomer van mijn huis. Nu weer heel dichtbij dankzij z'n site Denkbeeldenstorm. Veel deskundigheid heb ik ook gevonden op Onderwijs van Morgen, Leraar24, HetKind en Alles kan altijd beter van Erno Mijland, een van de sympathiekste (onderwijs)mensen die ik in 2010 heb ontmoet. Maar ook van de site van Hans Mestrum levert me nogal wat tips op.Mijn droomschool ligt in Roermond. Wat zou ik graag op een school als Niekée werken van adjunct-directeur Sjef Drummen. Als sectordirecteur onderbouw kom ik regelmatig op basisscholen. Meestal laat ik dan ook tips over goede sites achter. De afgelopen tijd waren dat o.a. Lees me voor (0-7 jaar), Rekenen oefenen (groep 2- groep 8), Proefjes (vanaf 8 jaar) en Squla (al gamend leren in groep 6, 7 en 8) en ik zie veel mogelijkheden in het concept van MaxClass. Wat mijn eigen spelling betreft, bleef ik ook dit afgelopen jaar steeds terugvallen op Woordenlijst.

Handige sites vind ik Goeie vraag en Makkie. De site van het jaar is Yunoo, omdat blijkbaar steeds meer mensen er behoefte aan hebben dat hun inkomsten en uitgaven automatisch gecategoriseerd worden. Dat weerhoudt mij er niet van om soms sites met hele mooie en vooral originele producten te bezoeken, zoals BijzonderMooi, Nalden (ook voor mooie screensavers bovenin de menubalk) of Trendy.

Zo zou ik nog even door kunnen gaan, maar ik heb gisteren een droomroute door het winterse Heuvelland ontdekt. Geen gezeur over gladde wegen meer, of over onbereikbaarheid van parkeerplaatsen, maar helemaal tot mezelf gekomen. Vanaf de deur van mijn stamkroeg De Zwarte Ruiter in Gulpen rechtdoor de weilanden en tussen de heuvels, langs beekjes gelopen naar Cartils, Eys en via het Monument in Eys weer terug. Intense schoonheid en stilte. Zo mooi dat woorden tekortschieten. Vandaag dus op herhaling. Live, zonder iPod4. Het ultieme genieten, dat op geen site is vast te leggen. Wel in de ziel.



Lijstje 1: clips

In mijn vorige blog deelde ik reeds mijn voorkeur voor lijstjes aan het einde van een jaar. Vandaag en de komende dagen stel ik mijn eigen lijstjes samen. Om te koesteren, op te slaan, te archiveren en te kunnen oproepen als het moment daarom vraagt. En ook om te delen met mijn volgers. Ik begin met mijn favoriete clips van 2010, keurig verdeeld in categorieën.

Meest bekeken 

Een van de meest bekeken YouTube-filmpjes was het afgelopen jaar is de clip van OKGO en ja, ook ik vond die aardig, net als bijna 22 miljoen andere liefhebbers. Wat een creativiteit!

Fantastisch gemaakt
Soms kan een clip alleen al boeien vanwege de gebruikte filmtechnieken en de geniale scripts. Een paar voorbeelden die in m'n overzicht van 2010 niet mogen ontbreken:

270 films uit 2010 in een nieuwe 6 minuten durende clip samengevat:

Heel confronterend: je voelt wat een bedreigde tijger overkomt:

De virtuele toekomst verwerkt in een muziekclip:

In Kerkrade alles triest? Misschien wordt het ooit zo:

Nieuwe media

Het ligt niet aan de kids, kijk naar dit meisje van 2,5 jaar

Hoe ziet onze toekomst eruit? Uitgesproken op mijn verjaardag dit jaar....

Bijzonder inspirerend

De volgende mensen heb ik het afgelopen jaar 'live' mogen ontmoeten en ze hebben me geïnspireerd en als mens rijker gemaakt:

Guido Crolla, de Denkbeeldhouwer

Daan Roosegaarde op TedxEutropolis

Helaas niet live ontmoet, maar wel belangrijk voor mij geweest:

Sport

Een aangepaste versie van deze beroemde inspiratiespeech van Al Pacino kregen de spelers van FC Twente dit jaar te zien voor hun kampioenswedstrijd:

 

De beste voetballer ooit, ook in 2010.

Ook mogen niet ontbreken: (iets ouder, maar ik zag ze in 2010 pas voor het eerst)

Maatschappelijke vraagstukken kun je ook met humor oplossen:

En ook dit jaar weer talloze keren opgezocht, mijn levenslied Gabriella's Song:



Numineus

Nu het einde van het jaar nadert, breekt de tijd van lijstjes weer aan. Het mooiste, leukste, vervelendste, meest trendy. I love it. Vraag me niet waarom. Het is te vergelijken met mijn voorkeur om in dikke magazines niet eerst het hoofdverhaal te lezen, maar de columns en andere mini-diamanten tussen lappen tekst. Mijn kids vertalen deze persoonlijke tik jaarlijks in een makkelijk kerst- of vaderdagscadeautje: de nieuwste Youp van 't Hek, een oude Kees van Kooten, een inmiddels voorspelbare Mart Smeets of een mooie Hugo Borst. Maar dit jaar heb ik fijntjes laten weten dat dit niet meer hoeft. Via http://twitter.com/columnisten heb ik elke dag zo'n grote digitale keuze aan boeiende columnisten dat ik mijn kinderen wat cadeautjes betreft ook onder een snelheidsdeken leg: ze zullen er wat langer over moeten doen.

'Welk boek dan?' zal deze week wel de vraag worden. Voor alle duidelijkheid, ik heb niets te klagen: ze verrassen me regelmatig met hele leuke en vaak zeer originele presentjes, het liefst op minder conventionele momenten als Sinterklaas, Kerstmis of een verjaardag. Maar een of twee keer per jaar een boek voor pa, dat hoort er nu eenmaal bij. Om een antwoord te kunnen geven op die te verwachten vraag bekeek ik afgelopen zondag met toenemende interesse de literaire verjaardagsoogst van een vriend. De titel van één boek trok daarbij meteen mijn aandacht: 'Het numineuze'. Geschreven door een voornaamgenoot: Tjeu van den Berk. Op de acherzijde las ik de betekenis:  'Ervaringen kunnen soms overweldigend zijn, zoals prachtige berglandschappen, momenten van totale stilte, een wandeling langs een rivier, een zonsondergang, de witheid van de sneeuwvlakte, noem maar op. Het gebeurt aan ons zonder dat we er om vragen. De Duitse theoloog Rudolf Otto gaf er in zijn beroemde werk Das Heilige (1917) het woord ‘numineus’ aan. Het zijn volgens hem momenten van verbijstering (tremendum) en verrukking (fascinosum). Enerzijds boezemen ze angst in voor het grootse, een huivering (siddering) die ons schokt en soms zelfs overhoop haalt. Anderzijds trekken ze aan als een moment van overweldigende schoonheid en diepere zin.'

Het citaat houdt me al een paar dagen in de ban. Wat waren/zijn de numineuze momenten in mijn leven? De meest recente wil ik best delen. In april van dit jaar mocht ik in Lapland het Noorderlicht ondergaan. Hoewel het verschijnsel natuurkundig helemaal te verklaren is, was het voor mij van ondefinieerbare schoonheid. Een exclusief geschenk uit de hemel. Numineus, zo weet ik nu. Maar over numineuze momenten moet je niet lezen, die moet je louter ondergaan in volle hevigheid. Het probleem van het Kerstboek 2010 is dus nog niet opgelost. Wie heeft een lumineus inzicht in het aanbod?

Steeds onderweg

Precies een week geleden zat ik met een stel vrienden in een prachtig huis in de Ardennen. Heel traditioneel dus, maar o zo waardevol. Drie dagen van culinaire hoogstandjes, lange wandelingen door de diepe sneeuw en een prettige afwisseling tussen ontspanning en gesprekken die er echt toe doen. Zo gaven mijn vrienden aan het toch wel onbegrijpelijk te vinden dat ik zo vaak onderweg was. 'Wanneer vind je je rust?' was de reperende vraag. Bij hen nam juist het verlangen toe om vaker thuis te zijn. 'Maximaal nog één weekendactiviteit buitenshuis' werd met veel instemmend geknik begroet. Over welgemeende, goed doordachte adviezen van vrienden moet je vooral nadenken. Maar juist omdat die van vrienden afkomstig zijn, mag je die ook naast je neerleggen omdat zij daarvoor uiteindelijk begrip zullen hebben. Daar zijn het vrienden voor. Laat het me aan de hand van afgelopen week uitleggen.

De weersvoorspellingen in Zuid-Limburg waren deze week dusdanig dat het niet verstandig was om onnodig op reis te gaan. Toch bezochten we woensdag de Open Dag van de DesignAcademy in Eindhoven. Had ik dat niet gedaan, had ik nooit Bennie Meek ontmoet. Hij is in 26 dagen met behulp van GPS van oost naar west dwars door Nederland gelopen, heeft alles wat hij tegenkwam digitaal vastgelegd en vertaald in een korte film waarin je versneld een dwarsdoorsnede van ons land ondergaat. Of de jonge kunstenaar naast hem, die op een grote rol een houten maquette van Eindhoven had gemaakt en vervolgens gekoppeld aan een piano. Als hij de rol handmatig bewoog, hoorde je de meest oorspronkelijke muziek die je bij deze stad kunt bedenken. En ook nog eens vrolijker dan verwacht. Lotte de Raadt zou ik nooit zo hebben bewonderd als toen ze me uitlegde hoe haar prachtig vloerkleed dankzij geraffineerd stokwerk tevens een zeer bijzonder meubelstuk kon zijn.
Vrijdag had ik recht op een extra vakantiedag. Maar op m'n school was een bijzondere variant op het Glazen Huis van 3FM Request. Zelf bedacht, maar veel belangrijker: met een enorme betrokkenheid voorbereid door enkele coördinatoren, docenten en leerlingen. Het resultaat: 300 voedselpakketten voor gezinnen in Parkstad die het moeilijk hebben. Bekijk de sfeerimpressie op YouTube en je begrijpt misschien waarom thuisblijven absoluut geen optie was: http://www.youtube.com/watch?v=AipPe8Qqlak
Gisteravond stond al de tweede activiteit van dit weekend op het programma. En de weersvoorspellingen waren nog slechter. Toch zijn we naar de winterzonnewende in galerie Deps gegaan, waar ik m'n tranen niet altijd kon bedwingen door zoveel mooie muziek, woorden en warmte.
Het kan haast geen toeval zijn: alle drie de keren ging het pas veel later sneeuwen dan buienradar.nl vooraf had aangegeven, namelijk precies op het moment dat we weer veilig thuis waren. De Vrienden van het Weer daarboven begrijpen me in elk geval wel. 

Krimp: van pijn naar passie

Niemand hoeft mij nog te vertellen dat krimp pijn doet. In Kerkrade weten we er alles van. Twee jaar geleden daalde ons leerlingenaantal zo drastisch dat het schoolbestuur alleen nog maar met een onheilsboodschap kon komen. Uitsluitend een fusie met naburige school in Landgraaf zou nog aanvaardbaar zijn geweest. Maar het mogelijk sluiten van een historisch onderwijsinstituut als Rolduc en het verdwijnen op termijn van de bovenbouw havo en vwo uit Kerkrade riepen heftige emoties op, hoe economisch verantwoord het besluit ook was onderbouwd. Nu staan we opnieuw voor ingrijpende besluiten, zoals beperken van het vmbo-aanbod. In heel Nederland is bijvoorbeeld het aantal leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg sinds schooljaar 2003/2004 met bijna 30 procent gedaald. In een krimpregio wordt die ‘opwaartse druk’ van ouders extra voel- en zichtbaar. Wil je de kwaliteit op langere termijn garanderen, dan ontkom je niet aan een herschikking van dat beroepsonderwijs. Dus zullen binnenkort weer vele honderden vmbo-leraren, ouders en leerlingen uit hun comfortzone worden gehaald. Dat zal opnieuw pijn doen.

Maar pijn leidt je ook naar de mooie kanten van het leven. Dat heb ik zelf meegemaakt toen ik behoorlijk ziek was. Het was het diepste dal in mijn leven, maar die periode kende ook de mooiste momenten doorat heel wat mensen dicht bij me kwamen staan en ik alle tijd tot zelfreflectie had. Iets soortgelijks neem ik waar in onze krimpregio. Krimp wordt gelukkig steeds meer gekoppeld  aan de zoektocht naar een realistisch toekomstperspectief. Daarnaast zie ik ook steeds meer initiatieven die uitgaan van kansen. Ook in het onderwijs. Daar is de belangrijkste voorwaarde om succesvol te anticiperen het inzicht dat je het invullen van die onontkoombare herschikking niet van bovenaf moet dicteren.

Voorbeeld: onder tijdsdruk en door te weinig ervaring met krimpscenario’s werd de herschikking van het avo-onderwijs hier aanvankelijk van bovenaf gedicteerd. Dat werkt niet. Nu mogen eerst docenten en management samen uitgebreid dromen over de onderwijskundige kansen die je krijgt als je aan een nieuwe vmbo-omgeving mag bouwen. Van krimp naar gedeelde passie, fantastisch toch? Natuurlijk, krimp is niet leuk, maar het biedt wel vele nieuwe kansen en zet iedereen op scherp. Zonder krimp werd er nu in Zuid-Limburg niet nagedacht over hoe we onze Young Potentials beter kunnen binden, niet over ontgrenzing, veel minder creatief over woon-, winkel- en groenomgevingen. Nu we moeten overleven, worden we vanzelf gedwongen om samen na te denken. In ons geval: over hoe we het onderwijs eigentijdser en vooral toekomstbestendiger kunnen maken. Prachtig!

Droomplek

Er zijn heel wat recepten tegen de winterblues. Zelf wil ik graag de auto, ondanks de gladheid op binnenwegen, naar een wat afgelegen plek in Zuid-Limburg sturen om optimaal stil te kunnen staan bij de goddelijke combinatie van sneeuw, heuvels, zon of juist mist. 'Waar heb ik dit aan verdiend?' is een repeterende vraag op zo'n koestermoment. Voor de inspecteur van onderwijs, die vorige week op bezoek was, was deze gedeelde ervaring een reden om mij te vragen of ik een dromer was. Ja, gelukkig maar.

Mensen kunnen je van alles afnemen, maar niet wat je denkt. Dus dirigeer ik mijn geheugen als het 'vies koud' wordt, zoals gisteren, meteen naar mijn ideale droomplek in het warme Toscane. Gelegen in het wijnstadje Montepulciano op 600 meter hoogte. Daar vond ik Caffé Polizano, de favoriete kroeg van Federico Fellini. Het interieur is klassiek, het geheim is een balkonnetje voor twee personen. Die dag stond er een bloedmooie rode roos op het tafeltje te lonken. We bestelden een Vino Nobile en een stokbrood met schapenkaas, Pecorino di Pienza. En hadden een onvergetelijk uitzicht op alles wat het Toscaanse landschap zo bijzonder maakt. Tranen van geluk kwamen op. Minutenlang. Eigenlijk wilde ik niet meer weg. De herinnering aan dat ultieme moment zorgde er gisteren voor dat zelfs de meest barre weersomstandigheden buiten niet konden voorkomen dat ik warm van binnen was. Misschien een tip als u door het weer deze week vastzit in een veel te lange file of nog langer moet wachten op een perron?