Brainwash

'Je bent in 2014 half iphone en half mens.' Bam, dat kwam binnen, zaterdagmiddag tijdens de openingsact van Brainwash in Amsterdam. Dat is 'een festival voor iedereen die durft te denken', georganiseerd door 'Brandstof'. Deze club van vooral jonge denkers was op 1 december 2012 al verantwoordelijk voor 'Life!', een soortgelijk (denk)festival in de Beurs van Berlage. Een dag die ik niet snel zal vergeten. Ik ontdekte er mijn favoriete leerstijl: het bewust opzoeken van mensen die op gezette tijden met me willen meedenken over de essentiële vragen van het leven.

Afgelopen weekend was de Beurs van Berlage gereserveerd voor een ander festival: het Pint bokbierfestival (...) en dus week Brandstof deze keer uit naar Nes, hét intieme theaterstraatje in de buurt van de Dam. De 80 (!) programmaonderdelen waren er verdeeld over de ruimtes van Frascati, de Brakke Grond, het Comedy Theater, het Torpedo theatertje, NRC Café, een kroeg, een kelder en een tot voorleeskamer omgebouwd privé-appartementje. 'De sfeer is bewust intiem. Daardoor hebben de locaties een beperkt aantal plaatsen. Zorg dus dat je ruim op tijd bij de uitgekozen locatie bent', was vooraf de digitale waarschuwing. Toch werden door deze opzet heel wat mensen teleurgesteld. Zelfs lang in een rij staan bleek geen garantie dat je ergens naar binnen mocht om je te laten inspireren door degene(n) voor wie je vooral het ticket van Brainwash had gekocht. Als dan ook nog de catering op sommige plekken erg traag verloopt, is het onverstandig om je irritatiegrens proberen op te rekken. 'Je kunt je dan beter focussen op Plan B om op een andere plek alsnog ontspannen te kunnen rondhangen en geconcentreerd te luisteren', was het advies van festivalleider Laurens Knoop en dat bleek voor ons te werken. Vanaf 16 uur schrapten we op ons verlanglijstje de grote namen - die zien we straks toch wel bij de tv-registratie van Brainwash bij Human terug - en werden het thema en de diversiteit in vorm onze nieuwe selectiecriteria. Het resultaat: we ontdekten in hoog tempo nieuwe namen van denkers en locaties, die Annet en ik vanaf nu zullen koesteren. Bijvoorbeeld deze persoonlijke top 5:

1. Wiegertje Postma. Zij was een van de vier jonge acteurs die namens 'Das Magazin' een anti Ted-talk hielden. Ze lazen in Frascati hun essay voor waarin niet zoals bij TEDx het grote klein werd gemaakt, maar het kleine groot. De wijze waarop Wiegertje dat deed aan de hand van de Zwarte Pieten-discussie en de zware bedreigingen door gamers aan het adres van vrouwen die deze games te vrouwonvriendelijk vinden, was zo verrassend imponerend dat ze er een minutenlang applaus voor terug kreeg. A new star is born in de wereld van schrijvers en denkers.

2.  Die verwachting is in de media reeds uitgesproken naar de vier hoofdpersonen uit de 2Doc-documentaire 'Kinderen van het succes', van wie vooral Arjen Kleinherenbrink op Brainwash bewees dat Nederland nu al niet meer om deze student heen kan. Volgens Arjen gaat het er steeds minder om wie wij zijn, en steeds meer om hoe wij onszelf weten te verkopen. Hoe ingrijpend is deze productmentaliteit? Wat betekent het om te leven vanuit de vrees dat wie niet gezien wordt, niet bestaat? Op Twitter werd al gesuggereerd dat Arjan een verplichte tour langs scholen en collegezalen moet gaan maken.

3. Twee tips bleven hangen: die van Kleinherenbrink's filmcollega Haroon Sheikh over hoe je bereikt dat jezelf én je omgeving in vorm zijn en van Hans 'Lebbis' Sibbel over het grote gevaar dat je loopt als je te lang op een eiland blijft zitten.

Frascati vlak voor de opening van Brainwash

4. Toen Plan A nog werkte - aanwezig zijn bij de voordrachten van de grote namen - genoten we optimaal van Spinvis, Stine Jenssen en het Nederlands Kamerkoor bij hun geslaagde poging om ons als toehoorders via muziek en voordracht de belangrijke vragen van onze tijd te laten voelen. Van Spinvis heb ik zondag al een Spotify-lijst aangelegd, door Stine Jenssen gaat wat mij betreft na Brainwash een dikke streep. De uitleg: tijdens Life! was haar performance nog teleurstellend voorspelbaar, zaterdag was haar bijdrage aan de magische opening juist overtuigend.
Maar haar gedrag na afloop was hetzelfde.

Stine Jenssen 1.0 ?

Bij Life! was er een fraai ingerichte, centrale ruimte waar je in contact kon komen met andere festivalbezoekers én alle sprekers. Maar mevrouw Jenssen was toen al zeer selectief in wie met haar mocht praten, beantwoordde daarna ook geen mails en op mijn vraag zaterdag of het mogelijk was de tekst van haar inspirerende bijdrage te downloaden, zei ze kortaf: 'Je kunt m'n nieuw boek kopen' om vervolgens weg te lopen. Hoe geloofwaardig ben je dan als filosoof? Voor het antwoord op die vraag heb ik geen scherpdenkers nodig. Stine is tot het tegendeel is bewezen voor mij in elk geval meer 1.0 dan 3.0 en daar loop ik niet voor weg.

Het intieme, voormalig Parool- en nu Torpedo-theatertje

5. Gecharmeerd zijn we wel geworden van het intieme Torpedo-theatertje, met zijn boekenkast als mini-museum en eigenzinnige gasten - zoals zaterdag Laurens de Rooy over het, door iedereen te bezoeken anatomiemuseum Vrolik in het AMC en dichter Daan Doesborgh. We komen er zeker binnenkort terug om er op een woensdagavond het theaterprogramma 'De Mus' te ondergaan.

Zoals we ook bij een volgend bezoek aan Amsterdam weer aanschuiven in het NRC-café waar de sfeer bij drukte ontspannen blijft, de bediening vriendelijk en de menukaart ondanks zijn beperktheid je tot verrassende keuzes verleidt. Jammer dat er dan geen Next Speeddenkspel meer gespeeld zal worden, waarbij het lot je zoals zaterdag koppelt aan een mooie, maar onbekende vrouw die je op basis van je antwoorden op 8 levensvragen binnen 3 minuten sympathiek genoeg vindt om je eventueel mee te nemen in een bootje naar een onbewoond eiland. Vooral McFood voor je ego, maar wel leuk en ook een mooie werkvorm voor in het onderwijs.

Rebekka Reinhard: mooi maar niet overtuigend

Tegenvallers? Ja, die waren er ook bij Plan A en Plan B. Wat A betreft: de powertalk van Alain de Botton. Hij lijdt aan het Ken Robinson-syndroom: zijn missie blijft bijzonder, maar de verpakking is inmiddels te voorspelbaar. En bij Plan B: Rebekka Reinhard mag dan in Duitsland sinds haar boek 'Schön' wereldberoemd zijn, ook zij bewees weer dat je boodschap op zo'n podium alleen overkomt als je een geboren verhalenverteller bent en dat bleek ze niet te zijn.

In februari kochten we de allereerste kaartjes voor dit festival toen Brainwash zelfs nog geen Brainwash maar 'Het Nieuwe Denken Festival' heette. En voor de editie van 2015 zullen we weer voor een early-bird ticket gaan, maar wat ons betreft staat de organisatie nu voor de keuze: of terug naar één centrale plek als de Beurs van Berlage of een betere balans zoeken tussen denkers en pragmatici in de voorbereidingsfase. Al is er het besef dat dit advies na zo'n topdag als zaterdag een beetje als een verlangen van een te verwend kind klinkt...